ELEKTRONİK DEVRE ELEMANLARI SAĞLAMLIK KONTROLÜ
DİRENÇ
Ölçü aleti’nin kademesi direncin üzerindeki renk kodlarına bağlı olarak uygun biçimde ayarlanır ( X1 , X10 , X1K ...) ve ibre sıfırlanır. Ölçü aletinin problarından biri direncin bir ucuna bağlanır ve diğer probla beraber elimiz direncin diğer ucuna dokundurulur. Direnç üzerindeki renk kodları ile ibredeki direnç değeri aynı ise direnç sağlamdır. Ölçü aleti sonsuz direnç gösterirse direnç bozuktur.
POTANSİYOMETRE VE TRİMPOT
Ölçü aleti direnç kademesine getirilir. Bu elemanların üzerinde yazılı olan direnç değerleri ile ohmetrede ölçülen direnç değeri yaklaşık aynı görülmelidir.
(Problar potun kenar uçlarına dokundurulur) ve 2. Olarak problardan biri elemanın kenar ucuna diğer prob elemanın orta ucuna bağlanır. Ve elemanın değeri değiştirilir. Ölçü aletinin gösterdiği değer pot ayarlandıkça değişiyorsa eleman sağlamdır.
LDR
Ohm metre direnç konumuna alınarak (X1) problar LDR’nin bacaklarına dokundurulur. LDR ‘nin ışık alan kısmı kapatılır. Bu anda ölçü aletinde sonsuz bir direnç değeri gözükür. LDR ‘nin üzeri açılıp ışık görmesi sağlandığında küçük bir direnç değeri gözükmelidir. Ayrıca LDR karanlıkta küçük yada ışıkta sonsuz direnç değeri gösteriyorsa LDR bozuktur.
PTC ( Pozitif Isı Katsayılı Direnç )
Ölçü aleti direnç konumuna alınır. Problar PTC’nin bacaklarına dokundurulur. Ölçülen değer PTC üzerindeki değerle aynı çıkmalıdır. Ve ayrıca PTC ‘ye ısı verildiğinde direnç değeri artmalıdır. Tersi bir durumda PTC bozuktur.
NTC ( negatif Isı Katsayılı Direnç )
Ölçü aleti direnç konumuna alınır.Problar NTC’nin bacaklarına dokundurulur.Ölçülen değer NTC üzerindeki değerle aynı çıkmalıdır.Ve ayrıca NTC’ye ısı verildiğinde direnç değeri azalmalıdır.
KONDANSATÖR
Elektrolitik kondansatör uçlarına ohmmetre bağlandığında ibre sağa doğru sapıp tekrar sola doğru geliyorsa kondansatör sağlamdır. İbre sapıp kalıyorsa yani sürekli küçük direnç gösteriyorsa kondansatör bozuktur.Küçük kapasiteli kondansatörlerde ölçü aletinin ibresi kademe hangi durumda olursa olsun ( X1,X10, X100 , X1K ) sapmaması gerekir.
FOTO DİYOD
Foto diyodun üstü kapatılar. Ölçü aleti X1 konumuna alınır. Doğru polaritede sonsuz direnç , ters polaritede küçük ( 15 - 20) direnç göstermesi gerekir. Ancak diyot ters polarize edilip sonsuz direnç gösterdiği anda üstü açılıp ışık aldığında direnç değeri azalmalıdır.
ZENER VE DOĞRULTMA DİYOTLARI
Ölçü aleti X1 konumuna alınır. Doğru polaritede sonsuz direnç , ters polaritede küçük ( 15 - 20) direnç göstermesi gerekir
RÖLE
Rölenin bobin uçlarına ohmmetre bağlanır. Rölenin bobin direnci kadar ( 75- 100 ) gibi bir değer ölçü aletinde görülür.Rölenin normalde kapalı kontağı sıfır ( 0) normalde açık kontağı ise sonsuz direnç gösterir. Bunların dışındaki ölçüm sonuçları rölenin bozuk olduğunu göstermektedir.
TRANSFORMATÖR
Sağlam bir trafoda giriş sargısı ince telden çok sipirli sarılmıştır. Bu nedenle orta değerde bir direnç gösterir. Çıkış sargısı ise kalın telden az sipirli sarılmıştır. Bu nedenle küçük bir direnç ( 4-6 ) gösterir.
Beseleme transformatörünün giriş sargısı çok küçük direnç gösterirse kavrulmuş sonsuz direnç gösterirse yanmış , sonsuz direnç gösterirse kopmuş demektir.
Transformatörlerin giriş sargısı ile çıkış sargısı arası sargılardan birisi ile demir nüve arasının sonsuz direnç göstermesi gerekir. Aksi halde sargılar arasında veya sargılardan birisi ile nüve arasında kısa devre var demektir.
TRİYAK
a) Sağlam bir triyağın A2- A1 uçları her iki yönde de sonsuz direnç gösterir.
b) Gate- A2 arası her iki yöndede sonsuz direnç gösterir.
Gate –A1 uçları arası her iki yönde de küçük ( 15 – 20 ) gösterir.
TRANSİSTÖR
Transistörün tipi belirlendikten sonra ;
NPN ise ;
a) Kollektör – Emiter arası arasının her iki yöndede büyük direnç göstermesi gerekir.
Kollektör- emiter arası küçük direnç gösteriyorsa transistör bozuktur.
b) Beyz – Emiter ve Beyz- Kollektör arası doğru polarize edildiğinde küçük direnç
(15- 20 ) göstermelidir. Sonsuz direnç gösteriyorsa bozuktur.
c) Beyz- Emiter ve Beyz- Kollektör arası ters polarize edildiğinde sonsuz direnç
göstermelidir. Küçük direnç gösteriyorsa bozuktur.
Ölçü aleti direnç kademesine getirilir. Bu elemanların üzerinde yazılı olan direnç değerleri ile ohmetrede ölçülen direnç değeri yaklaşık aynı görülmelidir.
(Problar potun kenar uçlarına dokundurulur) ve 2. Olarak problardan biri elemanın kenar ucuna diğer prob elemanın orta ucuna bağlanır. Ve elemanın değeri değiştirilir. Ölçü aletinin gösterdiği değer pot ayarlandıkça değişiyorsa eleman sağlamdır.
LDR
Ohm metre direnç konumuna alınarak (X1) problar LDR’nin bacaklarına dokundurulur. LDR ‘nin ışık alan kısmı kapatılır. Bu anda ölçü aletinde sonsuz bir direnç değeri gözükür. LDR ‘nin üzeri açılıp ışık görmesi sağlandığında küçük bir direnç değeri gözükmelidir. Ayrıca LDR karanlıkta küçük yada ışıkta sonsuz direnç değeri gösteriyorsa LDR bozuktur.
PTC ( Pozitif Isı Katsayılı Direnç )
Ölçü aleti direnç konumuna alınır. Problar PTC’nin bacaklarına dokundurulur. Ölçülen değer PTC üzerindeki değerle aynı çıkmalıdır. Ve ayrıca PTC ‘ye ısı verildiğinde direnç değeri artmalıdır. Tersi bir durumda PTC bozuktur.
NTC ( negatif Isı Katsayılı Direnç )
Ölçü aleti direnç konumuna alınır.Problar NTC’nin bacaklarına dokundurulur.Ölçülen değer NTC üzerindeki değerle aynı çıkmalıdır.Ve ayrıca NTC’ye ısı verildiğinde direnç değeri azalmalıdır.
KONDANSATÖR
Elektrolitik kondansatör uçlarına ohmmetre bağlandığında ibre sağa doğru sapıp tekrar sola doğru geliyorsa kondansatör sağlamdır. İbre sapıp kalıyorsa yani sürekli küçük direnç gösteriyorsa kondansatör bozuktur.Küçük kapasiteli kondansatörlerde ölçü aletinin ibresi kademe hangi durumda olursa olsun ( X1,X10, X100 , X1K ) sapmaması gerekir.
FOTO DİYOD
Foto diyodun üstü kapatılar. Ölçü aleti X1 konumuna alınır. Doğru polaritede sonsuz direnç , ters polaritede küçük ( 15 - 20) direnç göstermesi gerekir. Ancak diyot ters polarize edilip sonsuz direnç gösterdiği anda üstü açılıp ışık aldığında direnç değeri azalmalıdır.
ZENER VE DOĞRULTMA DİYOTLARI
Ölçü aleti X1 konumuna alınır. Doğru polaritede sonsuz direnç , ters polaritede küçük ( 15 - 20) direnç göstermesi gerekir
RÖLE
Rölenin bobin uçlarına ohmmetre bağlanır. Rölenin bobin direnci kadar ( 75- 100 ) gibi bir değer ölçü aletinde görülür.Rölenin normalde kapalı kontağı sıfır ( 0) normalde açık kontağı ise sonsuz direnç gösterir. Bunların dışındaki ölçüm sonuçları rölenin bozuk olduğunu göstermektedir.
TRANSFORMATÖR
Sağlam bir trafoda giriş sargısı ince telden çok sipirli sarılmıştır. Bu nedenle orta değerde bir direnç gösterir. Çıkış sargısı ise kalın telden az sipirli sarılmıştır. Bu nedenle küçük bir direnç ( 4-6 ) gösterir.
Beseleme transformatörünün giriş sargısı çok küçük direnç gösterirse kavrulmuş sonsuz direnç gösterirse yanmış , sonsuz direnç gösterirse kopmuş demektir.
Transformatörlerin giriş sargısı ile çıkış sargısı arası sargılardan birisi ile demir nüve arasının sonsuz direnç göstermesi gerekir. Aksi halde sargılar arasında veya sargılardan birisi ile nüve arasında kısa devre var demektir.
TRİYAK
a) Sağlam bir triyağın A2- A1 uçları her iki yönde de sonsuz direnç gösterir.
b) Gate- A2 arası her iki yöndede sonsuz direnç gösterir.
Gate –A1 uçları arası her iki yönde de küçük ( 15 – 20 ) gösterir.
TRANSİSTÖR
Transistörün tipi belirlendikten sonra ;
NPN ise ;
a) Kollektör – Emiter arası arasının her iki yöndede büyük direnç göstermesi gerekir.
Kollektör- emiter arası küçük direnç gösteriyorsa transistör bozuktur.
b) Beyz – Emiter ve Beyz- Kollektör arası doğru polarize edildiğinde küçük direnç
(15- 20 ) göstermelidir. Sonsuz direnç gösteriyorsa bozuktur.
c) Beyz- Emiter ve Beyz- Kollektör arası ters polarize edildiğinde sonsuz direnç
göstermelidir. Küçük direnç gösteriyorsa bozuktur.
PNP ise ;
a) Pnp transistörün Kolektör – Emiter uçları arası her iki yöndede sonsuz direnç göstermesi
gerekir.
b) Beyz- Emiter ve Beyz –Kollektör uçları doğru polarize edildiğinde küçük direnç gösterir.
(15- 20 ). Aksi halde transistör bozuktur.
c) Beyz – Kolektör ve Beyz – Emiter uçları ters polarize olduğunda sonsuz direnç
gösteriyorsa sağlamdır.
UJT
a ) Sağlam bir UJT ‘de B2 – B1 uçları arası her iki yönde de yaklaşık 5K direnç göstermesi gerekir.
b) Ayrıca UJT’nin Emiter – B1 ve Emiter – B2 uçları arası her iki yönde de küçük ( 15 – 20 ) , diğer yöde ise sonsuz direnç gösterir.
PUT
Sağlam bir Put ‘ da Anot – Katot ve Gate – Katot uçları her iki yöndede sonsuz direnç gösterir. Anot- Gate arası bir yönde küçük küçük direnç , diğer yöde de sonsuz direnç göstermelidir.
TRİSTÖR ( SCR )
Sağlam tristörün Anot –Katot uçları arası her iki yöde de sonsuz direnç gösterir.
(15- 20 ). Aksi halde transistör bozuktur.
c) Beyz – Kolektör ve Beyz – Emiter uçları ters polarize olduğunda sonsuz direnç
gösteriyorsa sağlamdır.
UJT
a ) Sağlam bir UJT ‘de B2 – B1 uçları arası her iki yönde de yaklaşık 5K direnç göstermesi gerekir.
b) Ayrıca UJT’nin Emiter – B1 ve Emiter – B2 uçları arası her iki yönde de küçük ( 15 – 20 ) , diğer yöde ise sonsuz direnç gösterir.
PUT
Sağlam bir Put ‘ da Anot – Katot ve Gate – Katot uçları her iki yöndede sonsuz direnç gösterir. Anot- Gate arası bir yönde küçük küçük direnç , diğer yöde de sonsuz direnç göstermelidir.
TRİSTÖR ( SCR )
Sağlam tristörün Anot –Katot uçları arası her iki yöde de sonsuz direnç gösterir.
Ayrıca tristörün Gate – Anot uçları arası her iki yönde de sonsuz direnç göstermesi gerekir.
SUS (TEK BİLEŞENLİ SLİKON ANAHTAR )
SUS’un anoduna + , katod ve gate uçlarına – gerilim uygulandığında veya gate ucuna gerilim uygulandığında çalışır.Diyod gibi tek yönlü alım geçiren bir elemandır.Anod-katod arasına uygulanan gerilim zener kırılma geriliminin altında olduğunda T1 ve T2 transistörleri yalıtımdadır, anoddan katoda doğru akım geçişi olmaz.
a) Transistörlerin Kolektör – Emiter uçları arası her iki yöndede sonsuz direnç göstermesi
gerekir.
b) Beyz- Emiter ve Beyz –Kollektör uçları doğru polarize edildiğinde küçük direnç gösterir.
Aksi halde bozuktur.
c) Beyz – Kolektör ve Beyz – Emiter uçları ters polarize olduğunda sonsuz direnç
gösteriyorsa sağlamdır.
FET
Sağlam Fet Transistörün Kaynak – Oluk uçları ( D –S ) arası her iki yönde de küçük direnç gösterir.
Ayrıca Sağlam bir Fet GATE – DRAİN ve GATE –SOURCE uçları arasında bir yönde küçük direnç diğer yönde sonsuz direnç göstermesi gerekir.
LED DİYOT
Led diyot da diğer normal diyotlar gibi ölçülür. Fakat üzerinde çizgi yoktur. Kısa uç
(katot ) , uzun bacak ise anot olarak kabul edilir. Bir yönde ( 12- 13 ) gibi bir direnç değeri gösterirken diğer yönde sonsuz direnç göstermesi gerekir.
Ayrıca elimizdeki ölçü aletinin diyot kademesi varsa led bu konumda iken + prob anota
– prob katota dokundurulmak suretiyle ledin yanık olup olmadığı denenebilir.
FOTO TRANSİSTÖR
Ölçü aleti direnç konumuna alınır. Foto transistörün ışık alan kısmı kapatılır. Bu anda ölçü aletinde sonsuz direnç gözükür. Foto transistörün üzeri açıldığında yani ışık aldığında ölçü aletinde küçük bir değer okunur. ( 15 – 20 ). Bunların dışındaki durumlarda foto transistör bozuktur.
MOSFET
a) Ölçü aleti direnç konumuna alınır. + prob Drain ucuna – prob ise source ucuna dokundurulur. Ölçülen değer yaklaşık sıfır olmalıdır. Ve problar yer değiştirdiğin de de aynı değer okunmalıdır.
b) + probDrain ucuna , - prob Gate ucuna bağlanır. Ve ölçü aletinde okunan direnç değeri yaklaşık 7 – 8 okunmalıdır.
c) + prob Source ucuna , - prob Gate ucuna dokundurulur. Ölçü altinde 7- 8 ohm’luk bir direnç değeri okunmalıdır.
TRANSİSTÖRÜN AVOMETREYLE SAĞLAMLIK KONTROLÜ
Ohm metrenin X1 konumunda veya yüksek güçlü transistör test ediliyorsa X1K konumunda siyah uç transistörün beyz ucuna kırmızı uç ise ilk önce emiter ucuna daha sonrada kollektör ucuna bağlandığında düşük direnç gösteriyor ve kırmızı uç beyz ucuna siyah uç ise önce kollektöre sonrada emitere bağlandığında yüksek direnç gösteriyorsa ayrıca emiter-kollektör arası ölçü aletinin her iki yönünde de yüksek direnç gösteriyorsa transistör sağlamdır
DİYODUN SAĞLAMLIK KONTROLÜ
Ölçü aletinin Ohm metre konumunda kırmızı uç diodun bir ucuna siyah uç diğer ucuna bağlanır. Bu durumda eğer Ohm metre düşük direnç gösteriyorsa ölçü aletinin uçları ters çevrilerek bağlandığında yüksek direnç göstermelidir. Eğer bu şekilde bir ölçüm yaptıysanız diyod sağlamdır ve düşük direnç okunan durumda kırmızı ucun bağlı olduğu yer diodun anot ucudur. Eğer her iki durumda da düşük direnç veya yüksek direnç okunuyorsa diyod arızalıdır.
DİRENCİN SAĞLAMLIK KONTROLÜ
Direncin artısı eksisi yoktur avometre uçlarını ne tarafa tutarsak tutalım değer gösterir, gösterdiği değer direncin kendi değeridir.
KONDANSATÖRÜN SAĞLAMLIK KONTROLÜ
Kondansatörün sağlamlık kontrolü Ohm kademesinde yapılır. İlk önce kondansatörün iki ucu kısa devre edilir daha sonra avometre Ohm kademesine alınır. Avometrenin kırmızı ucu kondansatörün eksi ucuna, siyah ucu ise kondansatörün artı ucuna bağlanmalıdır. Sağlam kondansatörde ibre önce sapar sonra tekrar geri döner. Küçük değerli kondansatörlerde sapma ve geri gelme hızlı, büyük değerli kondansatörlerde ise daha yavaştır.
BOBİNİN SAĞLAMLIK KONTROLÜ
Avometre direnç kademesine alınır, bobine uçları değdirilir eğer ibre sapıyorsa bobin sağlamdır.
TRANSFORMATÖRÜN SAĞLAMLIK KONTROLÜ
Transformatörün sağlamlık kontrolü avometre kullanılarak yapılır. Bunun için önce analog avometre X1 konumuna alınır ve sıfır ayarı yapılır. Sağlam bir transformatörde primer tarafı ile sekonder tarafı arasındaki ölçmede avometre hiç sapmamalıdır primerin iki ucu ve sekonderin iki ucu ölçülürken ise avometre sapmalıdır.
LDR’IN SAĞLAMLIK KONTROLÜ
Herhangi bir devreye ihtiyaç duymadan doğrudan ölçü aletinin Ohm metre kısmı kullanılarak sağlamlık kontrolü yapılabilir. Ohm Metre foto direncin uçlarına yön fark etmeksizin bağlanıp ışığa tutulduğunda ışığın şiddeti arttıkça değeri düşer. Işık alan pencere tam olarak kapatıldığında hemen hemen açık devre gösterir yani iç direnç maksimum değere (10 Mohm ve üzeri) ulaşmıştır. Ölçüm esnasında foto direnç bunların haricinde bir davranış gösteriyorsa arızalıdır.
PTC VE NTC’NİN SAĞLAMLIK KONTROLÜ
Ohm metre X 100 konumuna alınır ve uçlar yön fark etmeksizin termistöre bağlanır ve termistör ısıtılır. Eğer termistör PTC ise direnci düşer, NTC ise direnci azalır. Bu şekilde davranan bir termistör sağlam demektir.
TRİSTÖRÜN SAĞLAMLIK KONTROLÜ
Ölçü aleti X1 konumuna alınarak siyah ucu tristörün anoduna bağlanır. Kırmızı uç ise katoda bağlanır. Bu durumda ölçü aletinde herhangi bir değer okunmaması gerekir. Eğer düşük bir direnç veya kısa devre gözleniyorsa tristörün anot-katot arası kısa devre olmuş demektir ki bu da tristörün arızalı olduğunu gösterir. Eğer bu ölçümde bir hata yoksa şimdi sıra gate ucunun sağlamlığını ölçmeye geldi. Kırmızı ve siyah uçlar tristöre bağlı iken siyah uç anottan ayrılmadan aynı anda gate ucuna değdirildiğinde tristör tetiklenmiş olur ve ölçü aletinde çok düşük bir direnç hatta kısa devre görülür. Bu durumda tristör tetiklenmiştir, anot-katot arası iletken olmuştur ve gate ucu sağlamdır. Şimdi gate ucuna değdirilen siyah uç ayrılır ve ölçü aletinde hala aynı sapmanın olduğu görülür. Bu da tristörün bir kez tetiklendikten sonra tetikleme kesilse bile iletimde kaldığını gösterir. Eğer gate ucu ayrıldığında ölçü aletide yüksek bir direnç veya açık devre gösteriyorsa tristör arızalıdır veya gate ucu değdirildiği halde ölçü aletinde bir sapma olmuyorsa tristör yine arızalıdır.
KONDANSATÖRÜN SAĞLAMLIK KONTROLÜ
Kondansatörün sağlamlık kontrolü Ohm kademesinde yapılır. İlk önce kondansatörün iki ucu kısa devre edilir daha sonra avometre Ohm kademesine alınır. Avometrenin kırmızı ucu kondansatörün eksi ucuna, siyah ucu ise kondansatörün artı ucuna bağlanmalıdır. Sağlam kondansatörde ibre önce sapar sonra tekrar geri döner. Küçük değerli kondansatörlerde sapma ve geri gelme hızlı, büyük değerli kondansatörlerde ise daha yavaştır.
BOBİNİN SAĞLAMLIK KONTROLÜ
Avometre direnç kademesine alınır, bobine uçları değdirilir eğer ibre sapıyorsa bobin sağlamdır.
TRANSFORMATÖRÜN SAĞLAMLIK KONTROLÜ
Transformatörün sağlamlık kontrolü avometre kullanılarak yapılır. Bunun için önce analog avometre X1 konumuna alınır ve sıfır ayarı yapılır. Sağlam bir transformatörde primer tarafı ile sekonder tarafı arasındaki ölçmede avometre hiç sapmamalıdır primerin iki ucu ve sekonderin iki ucu ölçülürken ise avometre sapmalıdır.
LDR’IN SAĞLAMLIK KONTROLÜ
Herhangi bir devreye ihtiyaç duymadan doğrudan ölçü aletinin Ohm metre kısmı kullanılarak sağlamlık kontrolü yapılabilir. Ohm Metre foto direncin uçlarına yön fark etmeksizin bağlanıp ışığa tutulduğunda ışığın şiddeti arttıkça değeri düşer. Işık alan pencere tam olarak kapatıldığında hemen hemen açık devre gösterir yani iç direnç maksimum değere (10 Mohm ve üzeri) ulaşmıştır. Ölçüm esnasında foto direnç bunların haricinde bir davranış gösteriyorsa arızalıdır.
PTC VE NTC’NİN SAĞLAMLIK KONTROLÜ
Ohm metre X 100 konumuna alınır ve uçlar yön fark etmeksizin termistöre bağlanır ve termistör ısıtılır. Eğer termistör PTC ise direnci düşer, NTC ise direnci azalır. Bu şekilde davranan bir termistör sağlam demektir.
TRİSTÖRÜN SAĞLAMLIK KONTROLÜ
Ölçü aleti X1 konumuna alınarak siyah ucu tristörün anoduna bağlanır. Kırmızı uç ise katoda bağlanır. Bu durumda ölçü aletinde herhangi bir değer okunmaması gerekir. Eğer düşük bir direnç veya kısa devre gözleniyorsa tristörün anot-katot arası kısa devre olmuş demektir ki bu da tristörün arızalı olduğunu gösterir. Eğer bu ölçümde bir hata yoksa şimdi sıra gate ucunun sağlamlığını ölçmeye geldi. Kırmızı ve siyah uçlar tristöre bağlı iken siyah uç anottan ayrılmadan aynı anda gate ucuna değdirildiğinde tristör tetiklenmiş olur ve ölçü aletinde çok düşük bir direnç hatta kısa devre görülür. Bu durumda tristör tetiklenmiştir, anot-katot arası iletken olmuştur ve gate ucu sağlamdır. Şimdi gate ucuna değdirilen siyah uç ayrılır ve ölçü aletinde hala aynı sapmanın olduğu görülür. Bu da tristörün bir kez tetiklendikten sonra tetikleme kesilse bile iletimde kaldığını gösterir. Eğer gate ucu ayrıldığında ölçü aletide yüksek bir direnç veya açık devre gösteriyorsa tristör arızalıdır veya gate ucu değdirildiği halde ölçü aletinde bir sapma olmuyorsa tristör yine arızalıdır.